Onderzoek | WWJB
Boek een inspiratiesessie voor jouw docententeam
Wil jij met je schoolteam aan de slag met gendergelijkheid in de klas en representatie in schoolboeken? Boek dan een inspiratiesessie Worden wie je bent.
Representatie en stereotypen in schoolboeken
In de klas spelen schoolboeken een cruciale rol. Leerlingen besteden zo’n 80% van hun lestijd met boeken. Wat daarin zichtbaar is bepaalt voor een groot deel hoe zij naar zichzelf en de wereld kijken. Daarom is het zo belangrijk om aandacht te besteden aan representatie in schoolboeken, gendergelijkheid in de klas en het doorbreken van stereotypen.
Gendernormen en stereotypen: meer invloed dan je denkt
Gender gaat niet alleen over sekse, maar ook over identiteit. Toch groeien kinderen op met ongeschreven regels:
“Jongens moeten stoer zijn.”
“Meiden horen er netjes en verzorgd uit te zien.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen zich al op jonge leeftijd aanpassen aan de ongeschreven regels in hun omgeving. Deze gendernormen beïnvloeden niet alleen hun gedrag, maar ook hun dromen en zelfbeeld. Zo laten Bian, Leslie & Cimpian (2017) zien dat meiden rond hun vijfde minder snel een spel voor ‘heel slimme kinderen’ willen spelen, terwijl zij dat op vierjarige leeftijd nog wél doen. Jongens daarentegen krijgen vaak het signaal dat het tonen van emoties ongewenst is, wat negatieve gevolgen kan hebben voor hun schoolprestaties en sociale relaties.”
Wanneer schoolboeken stereotypen bevestigen zoals meiden in zorgende rollen, jongens in technische of leidinggevende functies, gaan leerlingen geloven dat dit de natuurlijke verdeling is. Dit wordt ook wel stereotype threat genoemd: de angst om een stereotype te bevestigen kan prestaties direct negatief beïnvloeden (Stone, Chalabaev & Harrison, 2011).
Wat kun jij doen als docent of team? Als leraar, schrijver of uitgever kun je vandaag al verschil maken:
- Counterstereotypering: gebruik rolmodellen die het tegenovergestelde doen van wat het stereotype voorschrijft. Denk aan een vrouwelijke ingenieur of een mannelijke kleuterleider (Olsson & Martiny, 2018).
- Zelfreflectie: kijk kritisch naar je eigen materiaal. Welke rollen krijgen mannen en vrouwen in jouw lessen of opdrachten?
- Bewuste keuzes: bespreek met je team hoe representatie in de klas beter kan en wees alert op subtiele stereotypen.
Samen impact maken
Schoolboeken zijn slechts één radertje in een groter systeem, maar omdat leerlingen er zoveel tijd mee doorbrengen, is de invloed enorm. Door meer diversiteit zichtbaar te maken in schoolboeken en lesmateriaal, doorbreken we beperkende overtuigingen en geven we kinderen de ruimte om écht te worden wie ze zijn.
Boek een inspiratiesessie voor jouw docententeam
Wil jij met je schoolteam aan de slag met gendergelijkheid in de klas en representatie in schoolboeken? Boek dan een inspiratiesessie Worden wie je bent. Samen onderzoeken we de impact van gendernormen, maken we stereotypen zichtbaar en geven we praktische tips voor inclusief lesmateriaal. Neem contact met ons op en ontdek wat een inspiratiesessie kan betekenen voor jouw team en leerlingen.
Bronnen
Bian, L., Leslie, S.-J., & Cimpian, A. (2017). Gender stereotypes about intellectual ability emerge early and influence children’s interests. Science, 355(6323), 389-391.
Good, J. J., Woodzicka, J. A., & Wingfield, L. C. (2010). The effects of gender stereotypic and counter-stereotypic textbook images on science performance. The Journal of Social Psychology, 150(2), 132-147.
Makarova, E., Aeschlimann, B., & Herzog, W. (2019). The gender gap in STEM fields. Frontiers in Education, 4.
Mesman, J., van de Rozenberg, T. M., Van Veen, P. D., Zicha, L., & Groeneveld, M. G. (2019). Representatie en stereotypering van vrouwen en mannen in schoolboeken voor de brugklas. Universiteit Leiden.
Olsson, M., & Martiny, S. E. (2018). Does exposure to counterstereotypical role models influence girls’ and women’s gender stereotypes and career choices? Frontiers in Psychology, 9.
Stone, J., Chalabaev, A., & Harrison, C. K. (2011). The impact of stereotype threat on performance in sports. Oxford University Press.
Van de Rozenberg, T. M., Groeneveld, M. G., Van Veen, P. D., Van der Pol, L. D., & Mesman, J. (2023). Hidden in plain sight: Gender bias and heteronormativity in Dutch textbooks. Educational Studies, 59(3).